در این تحقیق، اثرات استراتیفه سرمایی، اسید جیبرلیک و پوست برداری با اسید سولفوریک در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بروی جوانه زنی بذور سه ژنوتیپ زرشک ایرانی (R2N1، R5N1 و R9N3) از گونه های Berberis integerrima، B. crataegina× integerrima و B. crataegina بررسی گردید. نتایج نشان دهنده اثرات معنی دار (P=0.001) ژنوتیپ، تیمار اسید جیبرلیک، پوست برداری با اسید سولفوریک و استراتیفه سرمایی در درصد جوانه زنی بذور بود. ژنوتیپ های زرشک از نظر قدرت جوانه زنی و نیازهای جوانه زنی بذور با یکدیگر اختلافات قابل توجهی را نشان دادند. درصد جوانه زنی بذور ژنوتیپ R9N3 نسبت به بقیه بسیار کمتر بود و تنها پس از 90 روز سرمادهی، بذور پوست برداری شده با اسید سولفوریک در حدود 26 درصد جوانه زنی داشتند. حداکثر درصد جوانه زنی بذور ژنوتیپ R5N1 به میزان 70 درصد پس از پوست برداری با اسید و در 45 روز سرمادهی بود در حالی که حداکثر درصد جوانه زنی ژنوتیپ R2N1 به میزان 76 درصد در 90 روز سرمادهی و بدون پوست برداری با اسید بدست آمد. استراتیفه سرمایی مهمترین عامل در جوانه زنی بذور زرشک است.

هدف از این مطالعه بررسی و تحلیل تغییرات مکانی هسته های امواج سرمایشی شمال غرب ایران طی دوره های مختلف می-باشد. برای این منظور دمای کمینه 42 ایستگاه سینوپتیکی و کلیماتولوژی که دارای بیشترین طول دوره آماری بوده اند سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید سپس داده های مربوط به ایستگاه های با طول دوره آماری 2010-1980 که دارای بیشترین طول دوره آماری بوده اند با استفاده از امکانات برنامه نویسی میانیابی شده است. برای انجام محاسبات از امکانات برنامه نویسی در محیط نرم افزار متلب و نیز برای انجام عملیات ترسیمی از نرم افزار سورفر و سیستم اطلاعات جغرافیایی بهره گرفته شد. به منظور استخراج هسته ها امواج سرمایشی پس از استخراج هسته ها برای تداوم های مختلف، با استفاده از شاخص موران، الگوی فضایی این هسته ها مورد بررسی و تجزیه تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد با وجود اینکه هسته های امواج سرمایشی از توزیع پراکنده ای برخوردار بوده است اما عمده تمرکز این هسته ها در نواحی مرکزی و متمایل به شمال منطقه مورد مطالعه بوده است. از طرفی نتایج حاصل از تحلیل دوره ها نشان داد که به سمت دوره های اخیر علاوه کاهش محسوس گستره هسته های امواج سرمایشی، از شدت هسته های امواج سرمایشی کاسته شده است. نتایج حاصل از تحلیل چرخه ها بیانگر نوسانات کوتاه مدت به ویژه 2 تا 5 ساله بر موج های سرمایی شمال غرب ایران است.

به منظور تعیین میزان نیاز سرمایی انگور «عسکری»، در زمان شروع خزان، قلمه های خفته از باغ تجاری در شهرستان دنا تهیه شد. سپس قلمه ها در یخچال دمای 1±2 درجه سانتی گراد در شرایط تاریکی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 12 تیمار مدت سرمادهی (0، 50، 100، 200، 300، 400، 500، 600، 700، 800، 900، 1000 ساعت) و 4 تکرار قرار گرفتند. پس از پایان هر تیمار مدت سرمادهی، قلمه از یخچال خارج ودر شرایط نور مداوم و دمای 20 درجه سانتی گراد قرار گرفتند و 2 تا 3 بار در هفته وضعیت جوانه ها مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت و تعداد جوانه شکفته شده، تاریخ شروع و پایان شکوفایی، ثبت گردید. نتایج نشان داد که اثر مدت زمان سرمادهی بر صفت های مورد بررسی شامل درصد شکفتن جوانه ها، تعداد روز تا اولین جوانه شکفته شده، تعداد روز تا آخرین جوانه شکفته شده و فاصله زمانی شکوفایی کامل جوانه ها اختلاف معنی داری داشت. درصد شکفتن جوانه ها و بیشترین تعداد روز مورد نیاز برای اولین جوانه شکفته شده و بیشترین تعداد روز تا پایان شکفتن جوانه ها، مربوط به تیمار شاهد بود. قلمه هایی که بیش از 200 ساعت در معرض تیمار سرمایی قرار گرفته بودند، دارای بیشترین درصد شکفتن بودند. پس از 30 روز، روند شکفتن جوانه ها در تیمارهای سرمادهی بین 300 تا 1000 ساعت مشابه بود. به طور کلی با افزایش مدت سرمادهی، تعداد روز برای شکفتن کامل جوانه ها کاهش و یکنواختی شکفتن جوانه ها افزایش یافت. همچنین هنگامی که مدت سرمادهی بین صفر تا 100 ساعت بود، درصد کل شکفتن جوانه ها کمترین بود. با وجود اینکه تمام تیمارها موجب افزایش شکفتن جوانه ها در مقایسه با شاهد گردید، در دامنه مدت زمان مختلف سرمادهی، دستکم 200 ساعت سرمادهی برای رسیدن به درصد قابل قبول شکفتن جوانه ها در رقم «عسکری» لازم بود.

به منظور بررسی رابطه بین رویشگاه و خصوصیات جوانه زنی بذر افرا پلت Boiss Acer velutinum د ر جنگل های مرکزی مازند ران، چهار رویشگاه افرا پلت به نام های لاجیم، لمزر، سنگد ه و اشک واقع د ر محد ود ه ارتفاعی 400 تا 2100 متر از سطح د ریا انتخاب و د ر هر رویشگاه، از 10 د رخت ماد ری د ر سنین مختلف بذر تهیه شد . بذر ها د ر چهار تکرار د ر لایه های ماسه مرطوب تحت استراتیفه سرد قرار د اد ه شد . نتایج نشان د اد بذور افرا پلت از حد اقل 4 هفته تا حد اکثر 18 و به طور متوسط به 12 هفته استراتیفه سرد برای آغاز جوانه زنی نیاز د ارند . بین وزن هزار دانه و ارتفاع از سطح د ریای رویشگاه همبستگی معنی د اری مشاهد ه نشد اما بین آن و قطر د رختان همبستگی معنی د ار مشاهد ه گرد ید . به طوری که د رختان قطورتر بذور د رشت تری تولید نمود ه بود ند . اثر ارتفاع از سطح د ریا رویشگاه، روی مد ت استراتیفه، د وره جوانه زنی و د رصد جوانه زنی معنی د ار شد . به نحوی که با افزایش ارتفاع رویشگاه از مد ت استراتیفه کاسته شد ه، د وره جوانه زنی طولانی تر و د رصد جوانه زنی بیشتر گرد ید .

توسعه شهر نشینی و فعالیت های صنعتی منجر به تغییرات چشمگیری در مشخصات فیزیکی سطح زمین، ترازمندی انرژی و درنتیجه سبب تغییر آب وهوای محلی در شهر های بزرگ شده است. از این رو برای بررسی نقش شهر در تغییر آب وهوای محلی، جزیره ی گرمایی/سرمایی کلان شهرهای ایران مورد سنجش قرار گرفت. در این پژوهش برای ارزیابی جزیره ی گرمایی/سرمایی کلان شهرهای ایران، ابتدا شهر هایی که جمعیتی بیشتر از 500 هزار نفر داشتند؛ انتخاب گردیدند. برای واکاوی شدت جزیره ی گرمایی/سرمایی از داده های دمای رویه ی سنجیده ی مودیس تررا و آکوا در بازه ی زمانی 1381 تا 1396 به صورت روزانه استفاده شد. بدین منظور ابتدا مناطق ساخته شده ی شهری به کمک داده های کاربری اراضی مودیس انتخاب گردید. سپس اختلاف بیشترین و کمترین طول و عرض جغرافیایی شهر به دست آمد و از هر طرف محدوده ی شهر به اندازه ی آن گسترش داده شد تا محدوده ی ناشهر مشخص شود. برای آنکه بتوان جزیره ی گرمایی/سرمایی هر شهر را بر اساس زیبوم شهر مورد سنجش قرار داد از روش نوینی در این پژوهش استفاده شد. بدین صورت که بیشترین فراوانی دما در میان یاخته های ناشهر در هر روز، به عنوان نماینده ی دمای ناشهر انتخاب گردید؛ و شدت جزیره ی گرمایی/سرمایی شهر بر اساس اختلاف تمامی یاخته های شهر از دمای نماینده ی ناشهر به دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد در روز هنگام در تمامی شهر های ایران به غیر از کلان شهر رشت که در زیمان مرطوب و معتدل خزری قرار دارد، جزیره ی سرمایی با شدت 3/0-تا 1/6-درجه ی سلسیوس تشکیل می گردد. شدت جزیره ی سرمایی روز هنگام در کلان شهرهای واقع در زیمان بیابانی بیشتر است. در شب هنگام بر روی تمامی کلان شهرهای ایران جزیره ی گرمایی با شدت 5/0 تا 3 درجه ی سلسیوس تشکیل می گردد. شدت جزیره ی گرمایی در کلان شهرهای واقع در زیمان بیابانی کمتر از سایر کلان شهرها است؛ و حتی بر روی کلان شهر زاهدان در شب نیز جزیره ی سرمایی ضعیفی تشکیل می گردد.

 لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

شناخت پتانسیل های اقلیمی مناطق برای تنوع و استعدادیابی محصولات کشاورزی از اهمیت زیادی برخوردار است. زرشک یکی از محصولات کشور ایران، از تغییرات و ناهنجاری های اقلیمی آسیب می بیند. در پژوهش حاضر، مراحل فنولوژیکی درخت زرشک بی دانه بر اساس مشاهدات میدانی در ایستگاه هواشناسی سینوپتیک قاین مشخص شد. برای سنجش وضعیت انباشت نیاز سرمایی بر اساس مدل ساعت سرمایی و واحد سرمایی یوتا، از آمار 18 ایستگاه هواشناسی معتبر از سال 1987 تا 2017 در مقیاس زمانی ساعتی و روزانه استفاده شد. نتایج نشان داد که زرشک شش مرحله فنولوژیکی برای تکمیل دوره رشد و نمو از اوایل فروردین ماه تا اواخر آبان ماه نیاز دارد. بیشترین نیاز دمایی در مرحله گلدهی تا نمو میوه رخ می دهد. نیاز سرمایی درخت زرشک در ایستگاه های مختلف به میزان 1050 تا 1960 ساعت با توجه شرایط اقلیمی متغیر می باشد . مشاهدات میدانی نشان داد که زرشک بی دانه در صورت عدم تأمین نیاز سرمایی کافی رنگ کامل و تجاری به خود نمی گیرد. منطقه مورد مطالعه با توجه به مدل های ساعت سرمایی و واحد سرمایی یوتا، مورد پهنه بندی قرار گرفت که بر این اساس ایستگاه قاین و زاهدان بیشترین نیاز سرمایی را به خود اختصاص داده اند. بر اساس شاخص های اعتبارسنجی مدل های مختلف برآورد کننده نیاز سرمایی از معیار ریشه میانگین مربعات استفاده شد و نتایج نشان می دهد که مدل ساعت سرمایی(CH) با توجه به اینکه ریشه میانگین مربعات (RMSE) کمتر نسبت به مدل دیگر می باشد، از عملکرد بالاتری برخوردار می باشد.

محلب Cerasus mahaleb (L.) Mill یکی از گونه های درختی مهم موجود در جنگل های زاگرس می باشد از جمله گونه هایی است که بیشترین خطر نابودی متوجه آن می باشد. در این بررسی، تاثیر تیمارهای مختلف سرما دهی (با توجه به رویش محلب در ارتفاعات فوقانی)، مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای مورد بررسی شامل: 4، 8، 12، 16، 18، 20 و 22 هفته استراتیفه سرد (در حالت های با و بدون پوسته) بودند. نتایج این بررسی نشان داد بین تیمار های مورد بررسی تفاوت معنی داری وجود دارد (P<0.01) و تیمار 22 هفته استراتیفه سرد دارای بیشترین میانگین جوانه زنی (61.5 درصد) است. کمترین میزان جوانه زنی در تیمار 8 هفته استراتیفه سرد صورت گرفت و در تیمارهای شاهد و 4 هفته استراتیفه سرد، جوانه زنی مشاهده نشد. بیشترین قدرت جوانه زنی نیز در تیمار 22 هفته استراتیفه سرد و کمترین میزان آن در تیمار 4 هفته استراتیفه سرد صورت گرفت.

موج های سرمایی از رویدادهای فرین دمایی هستند که در آن ها مقادیر غیرمعمول دمای کمینه مشاهده می شود. این موج ها در دوره سرد سرما و در دوره گرم سال خنکی هوا را در پی خواهند داشت. هدف از پژوهش حاضر مطالعه موج های سرمایی-خنک ایران و تحلیل همدید الگوهای گردشی ایجادکننده آن است. ازاین رو، با استفاده از داده های کمینه دمای روزانه (ERA-Interim-ECMWF) در دوره 2004-2013 و محاسبه نمره استاندارد آن ها، ناهنجاری های کمتر از 1-به عنوان روزهای دارای موج سرمایی و خنک شناسایی شد. با استفاده از داده های فشار تراز دریا در روزهای دارای موج های سرما و خنک و همچنین روش تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی، پنج خوشه به عنوان الگوهای بهاره، تابستانه، پاییزه، اواخر پاییز-اوایل زمستان، و زمستانه استخراج شد. موج های سرمایی و خنک ایران در بیشتر موارد از فرارفت هوای سرد از طریق جریانات ورودی از سمت شمال، شمال شرق، و شمال غرب ناشی می شوند. این جریانات حاصل استقرار پرفشار بر روی سرزمین های همسایه های شمالی از شمال دریای سیاه تا شمال شرق دریای خزر هستند. در الگوهای اول و دوم (بهاره و تابستانه)، علاوه بر وجود سامانه های پرفشار در موقعیت های ذکرشده، شیب فشاری ناشی از حضور کم فشارهای سطحی در نیمه جنوبی در این زمان جریانات شمالی را سبب شده است.